Σαλαμίνα – Αμπελάκι
 |
| |
 |
|
|
|
Στην περιοχή του κόλπου Αμπελάκι, επί του ακρωτηρίου Πούντα, στην ανατολική πλευρά της Σαλαμίνας, σώζονται κτιριακά κατάλοιπα και οχυρώσεις της ομώνυμης πρωτεύουσας του νησιού κατά την Κλασική και Ελληνιστική περίοδο.
Στο μυχό του όρμου, βυθισμένα οικοδομικά λείψανα μαρτυρούν την ύπαρξη λιμένα, ο οποίος προφανώς εξυπηρετούσε τη πόλη. Η ευρύτερη περιοχή του καλώς προστατευμένου κόλπου φαίνεται ότι αποτέλεσε το σημείο συγκέντρωσης του Αθηναϊκού στόλου στην περίφημη ναυμαχία.
Η ύπαρξη του λιμένα αναφέρεται στα μέσα του 4ου αι. π.Χ. από το Σκύλακα στον Περίπλου(57): «Κατά τούτο έστι Σαλαμίς νήσος και πόλις και λιμήν».
|
|
|
|
|
Βασικά χαρακτηριστικά |
| Περιοχή |
Σαρωνικός Κόλπος |
| Χρήση |
Ναυτική Βάση |
| Περίοδος ακμής (αιώνες) |
5ος π.Χ. - 3ος π.Χ. |
| Ύπαρξη σύγχρονου λιμένα |
χρησιμοποιείται γενικότερα ο όρμος ως ναυπηγοεπισκευαστική ζώνη. |
| Σωζόμενες κατασκευές |
Ναι Μώλοι ή προβλήτες |
Γενική περιγραφή |
Στον όρμο του Αμπελακιού εντοπίζονται λιμενικές κατασκευές από κυβολίθους διαφόρων διαστάσεων που περιλαμβάνουν μώλους και άλλες εγκαταστάσεις, ο χαρακτήρας των οποίων δεν είναι δυνατόν να ερμηνευθεί χωρίς περαιτέρω υποβρύχια έρευνα και ανασκαφή.
Στα δυτικά του κόλπου εντοπίζεται ημιβυθισμένη σειρά κυβολίθων με κατεύθυνση ανατολικά - δυτικά, η οποία μπορεί μάλλον να χρονολογηθεί στα Κλασικά - Ελληνιστικά χρόνια.
Στα νότια του όρμου υπάρχει δεύτερη επιμήκης κατασκευή (μώλος;), με κατεύθυνση βορειοανατολικά - νοτιοδυτικά, η οποία παρακολουθείται σε μήκος 37.30μ.
Μία τρίτη βρίσκεται στη βόρεια πλευρά του κόλπου, κτισμένη με κυβολίθους μάλλον σε δεύτερη χρήση, μήκους 1.20 έως 1.30μ. Έχει διεύθυνση βόρεια - νότια και είναι ορατή σε μήκος 54.50μ.Το πλάτος κυμαίνεται μεταξύ 1.4-1.6μ.
Ημιβυθισμένες ή σε άμεση σχέση με την παραλία εντοπίζονται διάφορες κατασκευές που πιθανόν να σχετίζονται με το λιμένα και τη λειτουργία του. Μάλιστα η ντόπια προφορική παράδοση αναφέρεται σε διαδρόμους που εισχωρούσαν παλαιότερα στη θάλασσα, στη δυτική πλευρά του όρμου, οι οποίοι θα μπορούσαν πιθανόν να ταυτιστούν με κατάλοιπα νεωσοίκων (ράμπες καθέλκυσης ;). |
Τεχνικά χαρακτηριστικά |
| Εποχή κατασκευής (αιώνες) |
5ος π.Χ. - 3ος π.Χ. Δεν έχουν γίνει αρχαιολογικές έρευνες στο λιμένα για να ορίσουν επακριβώς χρονολογικά στοιχεία. Η πόλη της Σαλαμίνας ακμάζει κυρίως την Κλασική και Ελληνιστική περίοδο. |
| Διαμόρφωση λιμένα |
Εξωτερικός Λιμένας, Τεχνητός Λιμένας |
| Κατεύθυνση κύριου ανέμου |
Δ |
| Είσοδος λιμένα |
Μάλλον από δυτικά |
| Αλλαγή θαλάσσιας στάθμης |
1.5 m |
| Εξωτερικές λιμενικές κατασκευές |
Μώλοι |
| Χερσαίες εγκαταστάσεις |
Λοιπά, Οχύρωσεις |
| Υλικά κατασκευής |
Κυβόλιθοι |
| Σύστημα κατασκευής |
Κυβόλιθοι (;) |
| Νεοτεκτονική ιστορία |
Καταβύθιση |
Λειτουργίες |
| Ο λιμένας του κόλπου στο Αμπελάκι αποτέλεσε προφανώς τη θαλάσσια πύλη της Κλασικής και Ελληνιστικής πόλης της Σαλαμίνας, όπως μαρτυρείται από την κεραμική που εντοπίζεται στη γύρω περιοχή. Εκτός της εμπορικής κίνησης, που είναι εύλογο να υπάρχει σε ένα νησί απέναντι από ένα μεγάλο αστικό κέντρο με το οποίο υπάρχη άμεση και συνεχής συνάρτηση, είναι πιθανόν στο ίδιο λιμάνι να υπήρχαν και στρατιωτικές εγκαταστάσεις για την εξυπηρέτηση του Αθηναϊκού στόλου, εξαιτίας της μικρής απόστασης και της καίριας θέσης του στο στενό απέναντι από το λιμάνι του Πειραιά. |
Πηγές |
| Αναφορές στην αρχαία γραμματεία |
Σκύλαξ, Περίπλους, 57Παυσανίας, Ελλάδος Περιήγησις, Ι.53.3Στράβων, Γεωγραφία, ΙΧ.1.9 |
| Ενδεικτική βιβλιογραφία |
Curtius E. - Kaupert J. A., 1881, Karten von Attika, Berlin Hammond N.G.L., 1976, "Salamis, Attica, Greece" in Stillwell R. (ed.) The Princeton Encyclopedia of Classical Sites, N.J. Princeton University Press, Princeton [http://icarus.umkc.edu/sandbox/perseus/pecs/page.4012.a.php]Lolos Y., 1995, "Notes on Salaminian harbours", Tropis III, 3rd International symposium on ship construction in antiquity, Athens, 1989, pp. 283-308Πάλλας Δ., 1949, "Σαλαμινιακά", Αρχαιολογική Εφημερίς, Αρχαιολογική Εταιρεία, Αθήνα, σσ. 112-134Πάλλας Δ., 1987, "Aρχαιολογικές επισημάνσεις στη Σαλαμίνα", Αρχαιολογικόν Δελτίον 42, ΥΠΠΟ, Αθήνα, σσ. 168-230 Παπαχατζής Ν., 1974, Παυσανίου Ελλάδος Περιήγησις. Αττικά, Αθήνα, σσ. 455-460 |
| Σύνταξη κειμένου |
Θεοτόκης Θεοδούλου |
| Επιμέλεια κειμένου |
Θεοτόκης Θεοδούλου |
|
|
|
|
|
|
|
