Πορτοχέλι – Αλιείς
 |
| |
 |
|
|
|
Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο, η πόλη των Αλιέων ιδρύθηκε μετά τo 479 π.Χ. από Τυρίνθιους πρόσφυγες, όταν η πόλη τους καταλήφθηκε από το Αργος. Τα κατάλοιπα της πόλης εντοπίζονται στη νοτιοδυτική πλευρά του όρμου του Πορτοχελίου.
Στην περιοχή διενήργησε αρχαιολογική έρευνα από το 1959 μέχρι και το 1967 το Πανεπιστήμιο της Pennsylvania. Το 1967 και 1968 η έρευνα έγινε από κοινού με το Πανεπιστήμιο της Indiana υπό την αιγίδα της Αμερικάνικης Σχολής Κλασικών Σπουδών της Αθήνας. Τότε ερευνήθηκε και ο λιμένας μαζί με το ποντισμένο τμήμα της πόλης.
Από τα αρχαιολογικά στοιχεία προκύπτει ότι η πόλη ήκμασε τον 5ο και 4ο αι. π.Χ., ενώ μικρή εγκατάσταση συνέχισε να υπάρχει μέχρι και τα Παλαιοχριστιανικά χρόνια.
|
|
|
|
|
Βασικά χαρακτηριστικά |
| Περιοχή |
Πελοπόννησος |
| Χρήση |
Ακαθόριστη |
| Περίοδος ακμής (αιώνες) |
5ος π.Χ. - 4ος π.Χ. |
| Σωζόμενες κατασκευές |
Ναι Θεμέλια οχυρώσεων και αποβάθρας προσήνεμου και υπήνεμου μόλου. |
Γενική περιγραφή |
Ο λιμένας των Αλιέων βρισκόταν βόρεια της ακροπόλεως εντός του όρμου του σημερινού Πορτοχελίου (Εικ. 1). Δύο κυκλικοί πύργοι, διαμέτρου 9.2μ., του τείχους της πόλεως όριζαν την είσοδό του. Οι ερευνητές εντόπισαν τα θεμέλια τους σε βάθος ~2μ.
Από βόρεια ο λιμένας οριζόταν από μεγάλος μώλο, μήκους ~100μ., επί του οποίου έβαινε το τείχος της πόλης, το οποίο κατέληγε σε κυκλικό πύργο στο ακρομώλιο. Στην εσωτερική πλευρά του τείχους υπήρχε αποβάθρα, πλάτους 3μ., παρακολουθούμενη σε απόσταση ~90μ. από τον πύργο προς ανατολικά.
Μια δεύτερη κατασκευή που ερμηνεύθηκε από τους μελετητές ως αποβάθρα εντοπίζεται μετά το νότιο πύργο προς τα βόρεια (Εικ. 2). Η κατασκευή αυτή περιορίζει το άνοιγμα μεταξύ των πύργων από 20 σε 9 μέτρα.
Το μέγεθος της λιμενολεκάνης δεν έχει προσδιοριστεί, θα μπορούσε όμως με βάση τα αρχαιολογικά στοιχεία να υπολογιστεί στα ~4000μ. (Εικ. 3).
Στην περιοχή του ακρομωλίου εγκοπές σε κάποιους λίθους ερμηνεύθηκαν από τους ανασκαφείς ως τμήματα του συστήματος απομόνωσης του λιμένα με ξύλινη δοκό (Εικ. 4). |
Τεχνικά χαρακτηριστικά |
| Εποχή κατασκευής (αιώνες) |
4ος π.Χ. πιθανότατα 4ος αι. π.Χ. ίσως και 5ος. Κατ' αντιστοιχία με τον κυκλικό πύργο της ακρόπολης που χρονολογήθηκε στον 4ο αι. π.Χ. χρονολογήθηκαν και οι λιμενικές κατασκευές. Δεν αποκλείεται όμως αυτές να προϋπήρχαν και να τειχίστηκαν τότε. |
| Διαμόρφωση λιμένα |
Εξωτερικός Λιμένας, Τεχνητός Λιμένας |
| Κατεύθυνση κύριου ανέμου |
ΒΔ |
| Είσοδος λιμένα |
Το πλάτος μεταξύ των δύο πύργων είναι 20μ. Αυτό περιορίζεται όμως από την προέκταση μετά το νότιο πύργο στα 9μ. Η είσοδος ασφαλιζόταν με δοκό που την έκλεινε. Αναπαράσταση του μηχανισμού δίνεται στην Εικ. 5. |
| Αλλαγή θαλάσσιας στάθμης |
2m |
| Εξωτερικές λιμενικές κατασκευές |
Μώλοι |
| Εσωτερικές λιμενικές κατασκευές |
Αποβάθρες |
| Χερσαίες εγκαταστάσεις |
Οχύρωσεις |
| Υλικά κατασκευής |
Κυβόλιθοι |
| Σύστημα κατασκευής |
Κυβόλιθοι |
| Νεοτεκτονική ιστορία |
Προσάμμωση |
Λειτουργίες |
Η χρήση του λιμένα δεν είναι ακριβώς προσδιορισμένη. Η παρουσία αποβάθρας (εσωτερικά του βόρειου τείχους και πιθανόν δεύτερης στην προέκταση μετά το νότιο πύργο) και η αναφορά στην κατάληψη της πόλης από τον Σπαρτιάτη Ανέριστο (Θουκυδίδης ΙΙ.56.5, ΙV.45.2), ο οποίος χρησιμοποίησε μία ολκάδα (εμπορικό πλοίο) γεμάτο με στρατιώτες, δείχνει πιθανότατα εμπορική χρήση του λιμανιού.
Η τείχιση, από την άλλη, των μώλων ώστε να δημιουργείται "κλειστός λιμένας" υπονοεί μάλλον και στρατιωτική χρήση, πιθανότατα μικρής κλίμακας, εξαιτίας του μικρού μεγέθους της λιμενολεκάνης.
’λλωστε η θέση των Αλιέων, εντός του μεγάλου προστατευμένου όρμου του Πορτοχελίου αποτελούσε κομβικό ναυτικό σταθμό, τόσο για τους Αθηναίους, όσο και για τους Σπαρτιάτες στο μέσον της απόστασης μεταξύ τους.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο F. Frost (1985) αμφισβήτησε την ταύτιση της θέσης με λιμένα, προτείνοντας ως ερμηνεία αυτήν της αγοράς της πόλεως. |
Πηγές |
| Αναφορές στην αρχαία γραμματεία |
Ηρόδοτος, Ιστορίαι VII 137Θουκυδίδης, Ιστορία, VII 12.3-4, I 105.1; II 56.4, IV 45.2Διόδωρος Σικελιώτης, Βιβλιοθήκη Ιστορική XI 78.1-2Ξενοφών, Ελληνικά I 5.10Παυσανίας, Ελλάδος Περιήγηση ΙΙ 36.1Στράβων, Γεωγραφικά VIII 6.11 |
| Ενδεικτική βιβλιογραφία |
Flemming N. C., 1968, "Holocene Earth Movements of Earth Movements and Eustatic Sea Level Change in the Peloponnese", Nature 217, 1031-2Jameson M. H., 1973, "Halieis in Porto Cheli", στο D. J. Blackman (ed), Marine Archaeology, Butterworths, LondonJameson M. H., 1969, "Excavations at Porto Cheli and Vicinity, Preliminary report, I: Halieis, 1962-1968", Hesperia 38, 311-342Jameson M. H., 1963, "Excavations at Porto Cheli", Αρχαιολογικό Δελτίο 18Jameson M. H. & C. K. Williams, 1966, "Halieis", Αρχαιολογικό Δελτίο 21Φαρακλάς Ν., 1973, Ερμιόνη-Αλιάς, Αρχαίες Ελληνικές πόλεις 19. Αθηναϊκός Τεχνολογικός Όμιλος, Αθηναϊκό Κέντρο Οικιστικής Frost J.F., 1985, "The harbour at Halieis" in Raban A., Harbour Archaeology. Proceedings of the International Workshop on ancient Mediterranean harbours, Caesarea Maritima 24-28.6.83, University of Haifa, Bar International Series 257 |
| Καθεστώς προστασίας |
Μνημείο κατά τον Ν. 3028/2002 "Για την προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς" (ΦΕΚ 153/Β/28-6-02) |
| Σύνταξη κειμένου |
Θεοτόκης Θεοδούλου |
| Επιμέλεια κειμένου |
Θεοτόκης Θεοδούλου |
|
|
|
|
|
|
|
