Λήμνος – Ηφαιστία
 |
| |
 |
|
|
|
Η Λήμνος, σε καίρια θέση στο ναυτικό δρόμο από το Αιγαίο προς τον Ελλήσποντο και σε άμεση γειτνίαση με τα παράλια της Τρωάδας ήκμασε από τα προϊστορικά χρόνια με πόλεις όπως η Πολιόχνη, το Κουκονήσι και η Μύρινα και διατήρησε έντονη την παρουσία της στο ιστορικό γίγνεσθαι από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα με οικισμούς και θέσεις στα παράλιά της που μαρτυρούν τη σημασία που είχε η θάλασσα για την ανάπτυξή της.
Ή άμεση σχέση της με την επεξεργασία των μετάλλων, που όμως δεν διαθέτει στο υπέδαφός της, μαρτυρημένη αρχαιολογικά αλλά και απηχούμενη στον μύθο (Κάβειροι, Ήφαιστος) δείχνουν την πρώιμη ενασχόληση των Λημνίων με την ναυσιπλοΐα για την προμήθειά των πρώτων υλών από τις απέναντι ακτές. Ενώ ο γιος της Λημνίας Υψιπύλης και του Ιάσονα που αποτέλεσε μυθικό βασιλιά του νησιού ονομάζεται Εύνηος (ευ+ναυς) και αναφέρεται ρητά στην Ιλιάδα (Η, 467-475) ότι προμηθευόταν μέταλλα από την απέναντι μικρασιατική ακτή.
Η υλοποίηση της ενασχόλησης αυτής σε αρχαία λιμενικά έργα, αν και γενικά ανεξερεύνητα, μαρτυρείται στην περίμετρο του νησιού στις θέσεις: Αγ. Σωτήρας, Νεφτίνα και Ηφαιστία στον όρμο του Πουρνιά (Αγαλοπούλου και Καλλιοντζή 1988), στη θέση Στβι στη βορειοδυτική πλευρά του όρμου Θάνους (Σίμωσι 1995) και πιθανότατα στη Μύρινα (Maragou 1995) που συνεχίζει να αποτελεί και στα μεσαιωνικά και τα οθωμανικά χρόνια το κύριο λιμάνι του νησιού (βλ. ξεχωριστά δελτία για τα αναφερόμενα έργα).
|
|
|
|
|
Βασικά χαρακτηριστικά |
| Περιοχή |
Αιγαίο Πέλαγος |
| Χρήση |
Ακαθόριστη |
| Σωζόμενες κατασκευές |
Ναι κατάλοιπα λιμενοβραχίονα. |
Γενική περιγραφή |
Στη βορειοδυτική πλευρά της χερσονήσου, όπου αναπτύχθηκε η πόλη της Ηφαιστίας, σώζονται τα κατάλοιπα λιμενολεκάνης, η οποία σχηματίζεται από καμπύλο λιμενοβραχίονα που ξεκινάει από βόρεια, κυρτώνεται προς τα δυτικά και καταλήγει στα νότια, όπου σχηματίζεται η είσοδος ανάμεσά στο ακρομόλιο και την ακτή στα ανατολικά. Το έργο έχει τον ίδιο προσανατολισμό με τους λιμενοβραχίονες που σχηματίζουν τα λιμάνια στον Αγ. Σωτήρα και στη Νεφτίνα και είναι επίσης κατασκευασμένο από φυσικούς ογκολίθους, αν και κάπως μικρότερου μεγέθους.
Για ελλιμενισμό σκαφών θα χρησιμοποιήθηκε, πέραν πάσης αμφιβολίας, και ο βαθύς όρμος στα ανατολικά της χερσονήσου, παρά το ότι δεν έχουν εντοπιστεί σχετικές λιμενικές κατασκευές. Αλλωστε δεν έχει πραγματοποιηθεί κάποια σχετική έρευνα και η μορφή της αρχαίας ακτογραμμής έχει αλλάξει από την αρχαιότητα εξαιτίας επίχωσης και προσάμμωσης. |
Τεχνικά χαρακτηριστικά |
| Εποχή κατασκευής (αιώνες) |
Το έργο αποδίδεται στην περίοδο της παρουσίας των Περσών στην Λήμνο (512-479 π.Χ. - βλ. Λ. Σουχλέρη στο Αρχοντίδου-Αργύρη και Κοκκονοφόρου 2004, 31). |
| Διαμόρφωση λιμένα |
Εξωτερικός Λιμένας, Τεχνητός Λιμένας |
| Κατεύθυνση κύριου ανέμου |
ΒΑ |
| Είσοδος λιμένα |
Από νότια |
| Προσχώσεις |
Ναι |
| Εξωτερικές λιμενικές κατασκευές |
Κυματοθραύστες |
| Χερσαίες εγκαταστάσεις |
Άγνωστον |
| Υλικά κατασκευής |
Φυσικοί ογκόλιθοι |
| Σύστημα κατασκευής |
Φυσικοί ογκόλιθοι |
| Νεοτεκτονική ιστορία |
Άγνωστον |
| Νεοτεκτονική ιστορία |
Προσάμμωση |
Λειτουργίες |
Το λιμενικό έργο στα βορειοδυτικά λειτούργησε, προφανώς, εναλλακτικά με το βαθύ όρμο στα ανατολικά, ανάλογα με τις επικρατούσες καιρικές συνθήκες. Ο όρμος προσβάλλεται από τους βορειοανατολικούς ανέμους, ενώ το λιμάνι στα δυτικά θα ήταν, στη διάρκεια λειτουργίας του, πρακτικά απρόσβλητο, καθώς ακόμα και από την είσοδο στα νότια δεν υπάρχει μεγάλο ανάπτυγμα πελάγους ώστε να δημιουργηθεί έντονος κυματισμός.
Ως προς την εμπορική ή πολεμική χρήση των δύο λιμένων, είναι αδύνατον να γίνουν εκτιμήσεις, απουσία εμπεριστατωμένης έρευνας. |
Πηγές |
| Σχετικές έρευνες |
Καμία |
| Ενδεικτική βιβλιογραφία |
Αρχοντίδου-Αργύρη Α. και Μ. Κοκκινοφόρου (επιμ.), 2004, Η Μύρινα της πρώιμης εποχής του Χαλκού, ΛήμνοςΣίμωσι Α., 1995, "Νοτιοδυτική Λήμνος, όρμος Θάνος, θέση Στβι" ΑΔ, 850Π. Αγαλοπούλου - Ν. Καλλιοντζής, "Τρία αρχαία λιμάνια της βόρειας Λήμνου", ΑΕ 1988, 169-174Maragou C., 1995, "A rock engraving in Lemnos (Preliminary Study)", Tropis III - 3rd International Symposium on Ship Construction in Antiquity, Athens 1989, Athens, 309-319 |
| Καθεστώς προστασίας |
Κηρυγμένος ενάλιος αρχαιολογικός χώρος με την Υπουργική Απόφαση ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ43/61145/3599/9-12-1997 (ΦΕΚ 81/Β/5-2-1998). |
| Σύνταξη κειμένου |
Θεοτόκης Θεοδούλου |
| Επιμέλεια κειμένου |
Θεοτόκης Θεοδούλου |
|
|
|
|
|
|
|
