Κύπρος – Μάριον
 |
| |
 |
|
|
|
Το βασίλειο του αρχαίου Μαρίου θεωρείται γενικά ότι βρισκόταν στο μυχό του κόλπου της Πόλης Χρυσοχούς (ο βορειοδυτικότερος κόλπος της Κύπρου). Η εύφορη πεδιάδα σε συνδυασμό με τα γύρω δασωμένα βουνά και το πλούσιο σε χαλκό υπέδαφος στην περιοχή της Λίμνης αποτέλεσαν από πολύ νωρίς πόλο έλξης για κατοίκηση η οποία μαρτυρείται από την Ύστερη Εποχή του Χαλκού. Το κέντρο του βασιλείου βρισκόταν σε δύο πλατώματα υπερκείμενα της παραλίας, στα βόρεια της πεδιάδας και σε αυτά έχουν εντοπιστεί από τις συστηματικές ανασκαφές που διεξάγει το Πανεπιστήμιο Princeton από το 1983 τα κατάλοιπα που παρακολουθούν την ύπαρξη της πόλης από τα Αρχαϊκά χρόνια μέχρι σήμερα. Το 312 π.Χ. η πόλη καταστράφηκε εκ βάθρων από τον Πτολεμαίο Σωτήρα και ανοικοδομήθηκε περί το 270 π.Χ. ως Αρσινόη από τον Πτολεμαίο Φιλάδελφο.
Αρχαία λιμενικά κατάλοιπα στη θέση Λατσί, όπου βρίσκεται σήμερα το αλιευτικό καταφύγιο και η μαρίνα της περιοχής αποδίδονται στο λιμάνι του βασιλείου. Συστηματική έρευνα δεν έχει διεξαχθεί επ' αυτών πλην μίας σύντομης αναγνώρισης που πραγματοποίησαν το 1971 οι ναυτικοί αρχαιολόγοι A. Raban και E. Linder. Ο Α. Raban (1995) χρονολογεί την κατασκευή και την εγκατάλειψη του λιμένα στην πρώιμη Ελληνιστική περίοδο. Αυτό δημιουργεί την απορία της ταύτισης του λιμανιού της Κλασικής περιόδου, μιας και το βασίλειο εμφανίζεται αρχαιολογικά και ιστορικά τεκμηριωμένο και ανθηρό την περίοδο αυτή. Σχετική απάντηση έχει προταθεί από τον Θ. Θεοδούλου (2005) για την αναζήτηση του λιμανιού αυτού στην έξοδο του ποταμού της Χρυσοχούς.
|
|
|
|
|
Βασικά χαρακτηριστικά |
| Περιοχή |
Κύπρος |
| Χρήση |
Ακαθόριστη |
| Περίοδος ακμής (αιώνες) |
4ος π.Χ. - 3ος π.Χ. |
| Ύπαρξη σύγχρονου λιμένα |
Ναι αλιευτικό καταφύγιο και μαρίνα |
| Σωζόμενες κατασκευές |
Ναι μώλοι |
Γενική περιγραφή |
Τα κατάλοιπα του λιμένα στο Λατσί αποτελούνται από το δυτικό μόλο, το βόρειο μόλο και μάλλον κατάλοιπα αποβάθρας στο εσωτερικό του βόρειου μώλου.
Ο δυτικός μώλος έχει ορατό μήκος 40μ., και είναι κατασκευασμένος από κυβόλιθους, μεγέθους 0.8x0.8x2μ., επιμελώς αρμοσμένους με συνδέσμους τύπου χελιδονοουράς. Επιτόπου διατηρείται μόνο τμήμα της δυτικής, εξωτερικής πλευράς του, καθώς το υπόλοιπο έχει καλυφθεί κάτω από σύγχρονα λιμενικά έργα και ενισχύσεις.
Ο βόρειος, προσήνεμος μόλος, με κατεύθυνση ανατολικά - δυτικά βρισκόταν ήδη από το 1971, οπότε δόθηκε η περιγραφή στην οποίαν βασίζεται το κείμενο αυτό, από τον A. Raban (1995) κάτω από τον τότε σύγχρονο μόλο, ο οποίος τον είχε καλύψει. Κατά την εκτίμησή του ερευνητή, ο μώλος αυτός, υποθαλάσσιος πλέον πρέπει να ήταν 1.5μ. ψηλότερα στην αρχαιότητα, σε σχέση με το σημερινό επίπεδο της θάλασσας. ’τακτα ριγμένοι κυβόλιθοί του εντοπίστηκαν πίσω από το σύγχρονο βόρειο μόλο, προς την πλευρά του πελάγους, στο δυτικό ήμισυ και το ανατολικό ακρομώλιο του έργου.
Εσωτερικά του βόρειο μώλου, σε βάθος -0.6μ. κάτω από την επιφάνεια, διαπιστώθηκε επίσης η ύπαρξη αποβάθρας, πλάτους 2μ., σε δύο τμήματα των 30μ. και 58μ., κατασκευασμένης από κυβόλιθους. Περαιτέρω παρατηρήσεις δεν μπόρεσαν να γίνουν επ' αυτής, καθώς ήταν καλυμμένη από ένα στρώμα, το οποίο αναφέρεται ως πιθανός θαλάσσιος επίπαγος.
Σαφέστερη εικόνα για τα κατάλοιπα δεν μπορεί να δοθεί χωρίς συστηματική έρευνα αν και είναι φανερό ότι τμήμα της λιμενολεκάνης του είχε προσχωθεί εξαιτίας της προσάμμωσης από τον βόρειο κυματισμό. |
Τεχνικά χαρακτηριστικά |
| Εποχή κατασκευής (αιώνες) |
4ος π.Χ. - 3ος π.Χ. Η κατασκευή αλλά και η εγκατάλειψη του λιμένα αποδίδεται στην πρώιμη Ελληνιστική περίοδο |
| Διαμόρφωση λιμένα |
Εξωτερικός Λιμένας, Τεχνητός Λιμένας |
| Κατεύθυνση κύριου ανέμου |
ΒΑ |
| Είσοδος λιμένα |
Στα βορειοανατολικά |
| Αλλαγή θαλάσσιας στάθμης |
1.5m |
| Προσχώσεις |
Ναι |
| Εξωτερικές λιμενικές κατασκευές |
Μώλοι |
| Εσωτερικές λιμενικές κατασκευές |
Άγνωστον |
| Χερσαίες εγκαταστάσεις |
Άγνωστον |
| Υλικά κατασκευής |
Κυβόλιθοι |
| Σύστημα κατασκευής |
Kυβόλιθοι |
| Νεοτεκτονική ιστορία |
Άγνωστον |
| Νεοτεκτονική ιστορία |
Άγνωστον |
Λειτουργίες |
Οι πλούσιες πλουτοπαραγωγικές πηγές της περιοχής του βασιλείου (γεωργία, κτηνοτροφία, δάση, μεταλλεύματα) και η καίρια θέση στο κοντινότερο σημείο του ταξιδιού από το Αιγαίο στην Κύπρο αποδεικνύονται αρχαιολογικά από την εισηγμένη αιγαιακή κεραμική στους τάφους, καθώς και την υιοθέτηση αιγαιακών τάσεων στην τέχνη και τη γραφή. Οι επαφές διεκπεραιώνονταν προφανώς μέσου ενός λιμένα που μπορεί να ταυτίζεται με αυτόν στο Λατσί ή και σε κάποια άλλη θέση στην περιοχή.
Ταυτόχρονα μπορεί να υποτεθεί με βεβαιότητα η ύπαρξη πολεμικού στόλου για την υπεράσπιση του βασιλείου γεγονός που συναντάται σε όλα τα κλασικά κυπριακά βασίλεια. Επομένως μια προστατευμένη λιμενολεκάνη θα ήταν απαραίτητη για την φύλαξή τους.
Τα λιμενικά κατάλοιπα στο Λατσί θα μπορούσαν, λόγω της χρονολόγησης και της βραχύβιας χρήσης τους, να ταυτιστούν μάλλον με κάποια ναυτική βάση των ταραγμένων χρόνων της διαμάχης του Πτολεμαίου Α΄ και του Αντιγόνου / Δημητρίου Πολιορκητή για την επικράτηση στην Κύπρο. Δεν θα μπορούσε βεβαίως να αποκλειστεί η περίπτωση του εμπορικού λιμένα για την εξυπηρέτηση της Ελληνιστικής Αρσινόης, ο οποίος για κάποιο άγνωστο λόγο τίθεται σύντομα σε αχρησία. |
Πηγές |
| Αναφορές στην αρχαία γραμματεία |
Ψευδοσκύλαξ, Περίπλους 77.103Στράβων, Γεωγραφικά IΔ.6.10-20Πλίνιος, Φυσική Ιστορία V.130 Κλαύδιος Πτολεμαίος, Γεωγραφική Υφήγησις V.13.5 Σταδιασμός 297-317 |
| Σχετικές έρευνες |
Καμία |
| Ενδεικτική βιβλιογραφία |
Childs W.P., 1988, "First preliminary report on the excavations at Polis Chrysochous by Princeton University", RDAC, Department of Antiquities of Cyprus, Nicosia, pp. 121-130Childs W.P., 1994, "The stone sculpture of Marion: A preliminary assessment" in F. Vandenabeele and R. Laffineur (eds), Cypriote stone sculpture: Proceedings of the second international conference of Cypriote studies, Brussels-Liege, 17-19 may, 1993, Brussels-Liege, Leventis Foundation, Frije Universiteit Brussel-Universtite de Liege, 107-115Childs W.P., 1997, "The Iron Age kingdom of Marion", BASOR 308, American School of Oriental Research, Boston, 38-48Childs W.P., 1999, "Princeton excavations at Polis Chrysochous 1994-1997", RDAC, Department of Antiquities of Cyprus, Nicosia, 223-236Flourentzos P., 2005, Annual report of the Department of Antiquities for the year 2003, Nicosia, 69-70Gerstad E., (et. al.), 1937, The Swedish Cyprus Expedition, III, 287-288Nικολάου K., 1964, "Aνασκαφή τάφων εις Mάριον", RDAC, Department of Antiquities of Cyprus, Nicosia, pp. 131-187Raban Avner, 1995, "The Heritage of Ancient Harbour Engineering in Cyprus and the Levant", in Karageorghis V.- D. Michaelides, Proceedings of the International Symposium Cyprus and the Sea, University of Cyprus-Cyprus Ports Authority, Nicosia, pp.139-190 Serwint N., 1993, "An Aphrodite and Eros statuette from ancient Marion", RDAC, Department of Antiquities of Cyprus, Nicosia, 207-222Smith J.S., 1997, "Preliminary comments on a rural Cyrpo-Archaic sanctuary in Polis-Peristeries ", BASOR 308, American School of Oriental Research, Boston, 77-98 Theodoulou T., 2005, "Looking for the harbour of the Classical Kingdom of Marion" in H. Tzalas, Tropis IX, Proceedings of the IX International Symposium for the ship construction in antiquity, 26.8-1.19.2005, Ayia Napa, Cyprus, Athens (forthcoming)Μαραγκού Α. Γ., 1997, Τα λιμάνια της Κύπρου, Πολιτιστικό Κέντρο Λαϊκής Τράπεζας, Λευκωσία, 284 (Maragou A.G., 1997, The harbours of Cyprus, Cultural Center of Popular Bank, Nicosia, 284) Νικολάου Κ., 1966, "Αρχαίοι λιμένες εν Κύπρω", Δελτίον Τμήματος Πολιτιστικής Αναπτύξεως Υπουργείου Παιδείας Κύπρου 6-7 (1966), Λευκωσία, 96-97 (Nicolaou K., 1966, "Ancient harbours in Cyprus", Deltion Tmimatos Politisticis Anaptixeos, Ministry of Education of Cyprus 6-7, Nicosia, 96-97) |
| Σύνταξη κειμένου |
Θεοτόκης Θεοδούλου |
| Επιμέλεια κειμένου |
Θεοτόκης Θεοδούλου |
|
|
|
|
|
|
|
