Λιμενοσκόπιον - Αρχαίοι Ελληνικοί Λιμένες

_ΧΑΡΤΗΣ

Κόρινθος – Κεγχρεές

Οι Κεγχρεές αποτελούσαν τον ανατολικό λιμένα της Κορίνθου και συνεπώς τη θαλάσσια πύλη της πόλης προς το Αιγαίο, κατ΄ αντιστοιχία με το Λέχαιο που αποτελούσε τη δυτική.
Ένας αρκετά ευρύς όρμος, εξυπηρετούσε στη διάρκεια της αρχαιότητας, τις λιμενικές ανάγκες της Κορίνθου στην περιοχή αυτή. Κατάλοιπα της Kλασικής αρχαιότητας έχουν εντοπιστεί στη γύρω περιοχή, ενώ οι Κεγχρεές αναφέρονται και στην αρχαία γραμματεία.
Στα βόρεια του όρμου, κατασκευάστηκε κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο ένας τεχνητός λιμένας, οριζόμενος και προστατευόμενος από δύο μώλους στα βόρεια και τα νότιά του. Oι μώλοι κατασκευάστηκαν στην προέκταση δύο ακρωτηρίων, ενδεχομένως καλύπτοντας λιμενικά έργα που προϋπήρχαν. Επί των δύο ακρωτηρίων, στη γένεση των μώλων, εντοπίστηκαν κατά τη διάρκεια ανασκαφικών ερευνών που διεξήγαγαν τα Πανεπιστήμια του Chicago και της Indiana για την Αμερικάνικη Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα, από το 1963 μέχρι το 1966 και το 1968, κτιριακά κατάλοιπα κατασκευών για την εξυπηρέτηση των λιμενικών αναγκών, όπως αποθήκες (horrea), καταστήματα (tabernae), συγκρότημα ιχθυοδεξαμενών (piscinae), πύργος παρατήρησης ή φάρος, ιερά της Ίσιδος και της Αφροδίτης, καθώς και μεταγενέστερη Πρωτοχριστιανική βασιλική.

Εικόνες

Βασικά χαρακτηριστικά
Περιοχή		Σαρωνικός Κόλπος
Χρήση		Εμπορικός
Περίοδος ακμής (αιώνες)		1ος μ.Χ. - 6ος μ.Χ.
Ύπαρξη σύγχρονου λιμένα		Ναι αλιευτικό αγκυροβόλιο
Σωζόμενες κατασκευές		Ναι μώλοι, προκυμαίες, φάροι, καταστήματα, ιερά, ιχθυοδεξαμενές, ναοί
Γενική περιγραφή
Οι δύο μώλοι που προστατεύουν τη λιμενολεκάνη εκτείνονται σε μήκος 100 περίπου μέτρων ο καθένας, από τα ακρωτήρια που υπάρχουν στη γένεσή τους, με κατεύθυνση νότια και νοτιοανατολικά αντίστοιχα. Η είσοδος που σχηματίζεται ανάμεσά τους έχει άνοιγμα 150μ. περίπου. Και οι δύο μώλοι είναι πιθανόν να αποτελούν κατάλληλη διαμόρφωση υπαρχόντων γεωλογικών σχηματισμών ή προγενέστερων λιμενικών έργων. Οι μώλοι σε όλη τους την έκταση, καθώς και το μεγαλύτερο τμήμα των ακρωτηρίων είναι σήμερα κατακλυσμένα. Στη γένεση του βόρειου μώλου υπάρχει τετράπλευρο οικοδόμημα (6.5μ x 7.5μ) από κυβόλιθους, το οποίο σώζεται σε ύψος 3.5μ. και ερμηνεύθηκε ως φάρος ή παρατηρητήριο. Χρονολογείται στην Υστερορωμαϊκή εποχή. Στην ίδια περιοχή ανασκάφηκε μεγάλο συγκρότημα με κεντρικό αίθριο, κατασκευασμένο από οπτοπλίνθους, το οποίο αποδόθηκε σε ιερό της Αφροδίτης. Τα διάφορα επί μέρους τμήματα του συγκροτήματος χρονολογούνται από τον 1ο μέχρι τον 4ο αι. μ.Χ. Στο άκρον του μώλου εντοπίστηκε σύνολο κυβολίθων, προερχόμενο από προγενέστερο κτίριο, οι οποίοι τοποθετήθηκαν σκόπιμα στη θέση που εντοπίστηκαν, σχηματίζοντας "πλακόστρωτο", ακαθόριστης χρήσης. Στα δυτικά του νότιου κυματοθραύστη εντοπίζονται τα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα διαφόρων κατασκευών. Στη βορειοανατολική πλευρά βρίσκονται πέντε τουλάχιστον παράλληλα συγκροτήματα δωματίων, με εγκάρσιους διαδρόμους ανάμεσά τους, τα οποία ερμηνεύθηκαν από τους ανασκαφείς ως αποθήκες (horrea) του λιμένος. Νοτιοανατολικά των κατασκευών αυτών υπάρχουν έξι τετράπλευρες λεκάνες ιχθυοδεξαμενών (piscinae), που συνδέονται, μεταξύ τους και με τη θάλασσα, με κανάλια. Στα δυτικά των ιχθυοδεξαμενών και νότια των αποθηκών εντοπίστηκαν δύο αψιδωτά οικοδομήματα διαφορετικών οικοδομικών φάσεων, τα οποία ταυτίστηκαν με ιερά, εκ των οποίων το ένα αφιερωμένο στην Ίσιδα. Ένα τρίτο, μεταγενέστερο, αψιδωτό οικοδόμημα αποτελεί Πρωτοχριστιανική βασιλική του 4ου αι. μ.Χ., με νάρθηκα και βαπτιστήριο. Στα βόρεια των συγκροτημάτων των αποθηκών εντοπίστηκε αποβάθρα από κυβολίθους, η οποία εκτείνεται σε όλο το μήκος τους, κάμπτεται τη γένεση του μώλου και εκτείνεται νοτιότερα μέχρι το μέσον περίπου του μήκους του. Επί της αποβάθρας βαίνει δεύτερος παράλληλος τοίχος, ο οποίος αποτελεί αναβαθμό μπροστά από τις αποθήκες (βλ. αναπαράσταση). Στα βορειοδυτικά του όρμου του λιμένα εντοπίστηκαν επίσης ανεξάρτητα οικοδομήματα που μπορεί να αποτελούν αποθήκες ή καταστήματα (tabernae), ως επίσης και τα κατάλοιπα στοάς. Στην περιοχή αυτή περιτρέχει το λιμένα προκυμαία, η οποία πιθανόν να εχρησιμοποιήτο και ως αποβάθρα.
Τεχνικά χαρακτηριστικά
Εποχή κατασκευής (αιώνες)		1ος μ.Χ. - 6ος μ.Χ. Ρωμαϊκή
Διαμόρφωση λιμένα		Εξωτερικός Λιμένας, Τεχνητός Λιμένας
Μέγεθος λιμενολεκάνης		30000 m²
Κατεύθυνση κύριου ανέμου		ΒΔ
Είσοδος λιμένα		ΝΑ
Αλλαγή θαλάσσιας στάθμης		2.0 m
Προσχώσεις		Ναι
Εξωτερικές λιμενικές κατασκευές		Μώλοι
Εσωτερικές λιμενικές κατασκευές		Αποβάθρες, Προκυμαίες
Χερσαίες εγκαταστάσεις		Φάροι, Ιερά - Ναοί, Καταστήματα, Στοές, Αποθήκες
Υλικά κατασκευής		Θραυστό υλικό, Κυβόλιθοι
Σύστημα κατασκευής		Kυβόλιθοι (αποβάθρα, προκυμαία) και θραυστό υλικό (στους μώλους)
Νεοτεκτονική ιστορία		Καταβύθιση
Νεοτεκτονική ιστορία		Προσάμμωση
Λειτουργίες
Οι Κεγχρεές αποτελούσαν τον ανατολικό λιμένα της Κορίνθου και συνεπώς τη θαλάσσια πύλη της πόλης προς το Αιγαίο, κατ΄ αντιστοιχία με το Λέχαιο που αποτελούσε τη δυτική. Ένας αρκετά ευρύς όρμος, εξυπηρετούσε στη διάρκεια της αρχαιότητας, τις λιμενικές ανάγκες της Κορίνθου στην περιοχή αυτή. Κατάλοιπα της Kλασικής αρχαιότητας έχουν εντοπιστεί στη γύρω περιοχή, ενώ οι Κεγχρεές αναφέρονται και στην αρχαία γραμματεία. Στα βόρεια του όρμου, κατασκευάστηκε κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο ένας τεχνητός λιμένας, οριζόμενος και προστατευόμενος από δύο μώλους στα βόρεια και τα νότιά του. Oι μώλοι κατασκευάστηκαν στην προέκταση δύο ακρωτηρίων, ενδεχομένως καλύπτοντας λιμενικά έργα που προϋπήρχαν. Επί των δύο ακρωτηρίων, στη γένεση των μώλων, εντοπίστηκαν κατά τη διάρκεια ανασκαφικών ερευνών που διεξήγαγαν τα Πανεπιστήμια του Chicago και της Indiana για την Αμερικάνικη Σχολή Κλασικών Σπουδών στην Αθήνα, από το 1963 μέχρι το 1966 και το 1968, κτιριακά κατάλοιπα κατασκευών για την εξυπηρέτηση των λιμενικών αναγκών, όπως αποθήκες (horrea), καταστήματα (tabernae), συγκρότημα ιχθυοδεξαμενών (piscinae), πύργος παρατήρησης ή φάρος, ιερά της Ίσιδος και της Αφροδίτης, καθώς και μεταγενέστερη Πρωτοχριστιανική βασιλική.
Πηγές
Αναφορές στην αρχαία γραμματεία		Στράβων, Γεωγραφικά VI.20 - 22 Θουκυδίδης, Ιστορία 4, 8, 10, 20, 23, 42, 44 Παυσανίας, Ελλάδος Περιήγησις ΙΙ. 2, 3) Πράξεις Αποστόλων 19,18 Απουλήιος, Μεταμορφώσεις ΧΙ.8
Σχετικές έρευνες		Αρχαιολογικές
Ευρήματα σε μουσεία		Ναι στο Μουσείο Ισθμίας τα προϊόντα της ανασκαφής, ζωγραφιστοί υαλοπίνακες, ανάγλυφα, ξύλινα αντικείμενα, κλπ.
Ενδεικτική βιβλιογραφία		Adamsheck S., 1978, Kenchreai: Eastern port of Corinth, Results of Investigations by the University of Chicago and Indiana University for the American School of Classical Studies at Athens, IV. The Pottery, Leiden Holfelder R., 1978, Kenchreai: Eastern port of Corinth, Results of Investigations by the University of Chicago and Indiana University for the American School of Classical Studies at Athens, III. The Coins, Leiden Holfelder R., 1973, "A 6th Century Hoard from Kenchreai", Hesperia 42, 89-101 Holfelder R., 1970, "A Small Deposit of Bronze Coins from Kenchreai", Hesperia 39, 68-72 Ibrahim L., R. Scranton - R. Brill, 1978, Kenchreai: Eastern port of Corinth, Results of Investigations by the University of Chicago and Indiana University for the American School of Classical Studies at Athens, II. The Panels of Opus Sectile in Glass, Leiden Noller, J., Wells, L., Reinhart, E., Rothaus, R., 1997. "Subsidence of the harbor of Kenchreai, Saronic Gulf, Greece, during the earthquakes of AD 400 and AD 1928", EOS, Transactions of American Geophysical Union 78 Scranton R.L., 1966, "Discoveries at Kenchreai", Chicago Today 3,2 Scranton R.L., J.W. Shaw - L. Ibrahim, 1978, Kenchreai: Eastern port of Corinth, Results of Investigations by the University of Chicago and Indiana University for the American School of Classical Studies at Athens, I. Topography and Architecture, Leiden Scranton R.L. - E.S. Ramage, 1967, "Investigations at Kenchreai", 1963, Hesperia 36, 124-186 Scranton R.L. - E.S. Ramage, 1964, "Investigations at Kenchreai", Hesperia 33, 134-145 Scranton R.L. & E.S. Ramage, 1964, "Investigations at Kenchreai", Αρχαιολογικόν Δελτίον19, 103-106 Shaw J.W., 1970, "Shallow-water excavation at Kenchreai II", American Journal of Archaeology 74, 179-180 Shaw J.W., 1967, "A double-sheathed pulley block from Kenchreai", Hesperia 36, 389-401 Παπαχατζής Ν., 1974, Παυσανίου Ελλάδος Περιήγησις, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα, 44-47
Καθεστώς προστασίας		Μνημείο κατά τον Ν. 3028/2002 "Για την προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς" (ΦΕΚ 153/Β/28-6-02)
Σύνταξη κειμένου		Θεοτόκης Θεοδούλου
Επιμέλεια κειμένου		Θεοτόκης Θεοδούλου

WOWCREATIVEPROJECTS