Ευβοϊκός – Ανθηδόνα
 |
| |
 |
|
|
|
Η Ανθηδόνα, αρχαία μικρή πόλη με δενδρόφυτη αγορά, στοές, ιερά και κατοίκους που επιδίδονταν αποκλειστικά στην αλιεία και τη ναυπηγική (Ηρακλείδης, Ελλάδος Περιγραφή, Ι.23), εντοπίζεται στη σημερινή θέση του χωριού Λουκίσια, στη ΒΑ Βοιωτία, επί του Ευβοϊκού κόλπου. Η περιοχή έχει κατοικηθεί από τους Μυκηναϊκούς (16ος -12ος αι. π.Χ.) μέχρι τους Πρωτοχριστιανικούς χρόνους (6ος αι. μ.Χ.) και ίσως και αργότερα.
Σώζονται επί τόπου τμήματα τειχών που περιβάλλουν μικρό λόφο, και φθάνουν μέχρι το λιμένα, κατάλοιπα του οποίου είναι ορατά επί της παραλίας και εντός της θάλασσας.
|
|
|
|
|
Βασικά χαρακτηριστικά |
| Περιοχή |
Ευβοϊκός Κόλπος |
| Χρήση |
Μικτής Χρήσης |
| Σωζόμενες κατασκευές |
Ναι ο προσήνεμος και ο υπήνεμος λιμενοβραχίονας, καθώς και αποβάθρα στα βόρεια, τα δυτικά και τα νότια. |
Γενική περιγραφή |
| Συστηματική μελέτη των αρχαίων λιμενικών εγκαταστάσεων της Ανθηδόνας πραγματοποιήθηκε το 1966 από τους D.J. Blackman, J. Schafer και H. Schlager. O λιμένας διαθέτει σχεδόν κυκλική λεκάνη (130-120μ.), προστατευόμενη από βόρεια και ανατολικά από δύο λιμενοβραχίονες κτισμένους με κυβόλιθους (Εικόνα 1). Στα βόρεια τα δυτικά και τα νότια υπάρχουν αποβάθρες μήκους 370μ. περίπου. Νοτίως της νότιας αποβάθρας ανασκάφηκε (Rolfe 1890, 96-107) Πρωτοχριστιανική βασιλική, η οποία πιθανότατα διαδέχτηκε προγενέστερο λατρευτικό κτίριο στο χώρο. |
Τεχνικά χαρακτηριστικά |
| Εποχή κατασκευής (αιώνες) |
4ος μ.Χ. - 7ος μ.Χ.
Οι ορατές σήμερα κατασκευές χρονολογούνται στα χρόνια του Ιουνστινιανού ή μέχρι τον 7ο αι. μ.Χ. Πιθανότατα όμως ο λιμένας πρέπει να χρονολογηθεί ήδη από την Κλασική ή Ελληνιστική περίοδο. |
| Διαμόρφωση λιμένα |
Εξωτερικός Λιμένας, Τεχνητός Λιμένας |
| Μέγεθος λιμενολεκάνης |
15000 m2 |
| Κατεύθυνση κύριου ανέμου |
ΒΑ |
| Είσοδος λιμένα |
Από ανατολικά, προστατευμένη μερικώς |
| Προσχώσεις |
Ναι |
| Εξωτερικές λιμενικές κατασκευές |
Μώλοι |
| Εσωτερικές λιμενικές κατασκευές |
Αποβάθρες |
| Χερσαίες εγκαταστάσεις |
Ιερά - Ναοί |
| Υλικά κατασκευής |
Θραυστό υλικό, Κυβόλιθοι |
| Σύστημα κατασκευής |
Στα λιμενικά έργα έχει γίνει χρήση υδραυλικού κονιάματος |
| Νεοτεκτονική ιστορία |
Προσάμμωση |
Λειτουργίες |
Η θέση της Ανθηδόνας βρίσκεται στην απόληξη μυκηναϊκού δρόμου ερχόμενου από την περιοχή της Κωπαΐδος, ο οποίος τεκμηριώνεται αρχαιολογικά στη νότια ακτή της Παραλίμνης (Schlager et.al. 1968, 23). O Στράβων (ΙΧ.2.2) αναφέρει την ύπαρξη λιμένος στην Ανθηδόνα, καταγράφοντας επίσης την πληροφορία από τον ιστορικό Έφορο ότι η Βοιωτία είναι ανώτερη από τα γένη τα γειτονικά, επειδή αυτή και μόνο έχει τρεις θάλασσες και πολλούς και καλούς λιμένες, ένας εκ των οποίων είναι και της Ανθηδόνας. Είναι επίσης γνωστό από το Διόδωρο Σικελιώτη (Βιβλ. Ιστ. ΙΕ.78) ότι το 364/363π.Χ. οι Θηβαίοι ψήφισαν τη ναυπήγηση εκατό τριήρων και την κατασκευή ισάριθμων νεωσοίκων. Η Ανθηδόνα δεν μπορεί να απουσιάζει από το συγκεκριμένο πρόγραμμα είτε για τη ναυπήγηση είτε για τη ναυλοχία του στόλου αυτού. Τέλος, η έρευνα των Blackman, Schafer και Schlager, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα ορατά κατάλοιπα του λιμένος ανήκουν σε μία μόνο φάση που μπορεί να χρονολογηθεί στα χρόνια του Ιουστινιανού ή και αργότερα μέχρι τον 7ο αι. μ.Χ.
Ο συνδυασμός των παραπάνω με τις αρχαιολογικές και φιλολογικές μαρτυρίες για την κατοίκηση της περιοχής από τα Μυκηναϊκά χρόνια μέχρι τον 7ο αι μ.Χ. οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η θέση λειτούργησε ως λιμενική με ή χωρίς εγκαταστάσεις ήδη από τη Μυκηναϊκή εποχή. Τα δε βυζαντινά κατάλοιπα φαίνεται ότι καλύπτουν προηγούμενες λιμενικές κατασκευές. Επομένως ο λιμένας της Ανθηδόνος φαίνεται ότι εξυπηρέτησε ως εμπορική πύλη της πλούσιας ενδοχώρας, ενώ ταυτόχρονα αποτέλεσε ναυτική βάση για τμήμα τουλάχιστον του βοιωτικού στόλου αρχικά και τμήμα βυζαντινού αγήματος στη συνέχεια. |
Πηγές |
| Αναφορές στην αρχαία γραμματεία |
Όμηρος, Ιλιάδα Β' 508Ψευδοσκύλλαξ, Περίπλους 1.47Ηρακλείδης, Ελλάδος Περιγραφή, Ι.23Πλουτάρχος, Βίοι Παράλληλοι: Σύλλας 26.4-9Στράβωνας, Γεωγραφικά ΙΧ.2.2, 13, 22, 26 Διόδωρος Σικελιώτης, Βιβλιοθήκη Ιστορική ΙΕ.78Παυσανίας, Ελλάδος Περιήγησης ΙΧ.22.5-6 Στέφανος Βυζάντιος, Εθνικά: Ανθηδών |
| Σχετικές έρευνες |
Αρχαιολογικές |
| Ενδεικτική βιβλιογραφία |
Leake, W.Μ., 1835. Travels in Northern Greece, [http://esf.niwi.knaw.nl/esf1996/leake96/html/geenfram.htm], Univ. Leiden NetherlandsBuck C.D., 1889, "Discoveries at Anthedon in 1889", AJA 5, pp. 443-460 Rolfe J.C., 1890, "Discoveries at Anthedon in 1889", AJA 6, 1890, pp. 96-107Blackman D.J., J. Schafer & H. Schlager, 1967, "Un port de la basse epoque romaine en Grece centrale",Archeologie 17, pp. 13-17Schlager H., Blackman D.J., Schafer J., 1968, "Der Hafen von Anthedon mit Beitragen zur Topographie und Geschichte der Stadt", Archaologischer Anzeiger 1, pp. 21-98Σακελλαρίου, Μ.,1972, "Παρακμή των Ηγεμονιδών πόλεων -Η κυρίως Ελλάς και το Αιγαίο από το 404 ως το 355 π.Χ.", Ιστορία του Ελληνικού Εθνους Γ1, Εκδοτική Αθηνών, σσ. 433-434.Παπαχατζής, Ν., 1974. Παυσανίου Ελλάδος Περιήγησης, Αττικά, Εκδοτική Αθηνών, σελ. 142, 435, 445.Richard S. et.al., 1976, The Princeton Encyclopedia of Classical Sites, Princeton University Press, Princeton, p. 59 (s.v.Anthedon)Αρχαιολογικός Ατλας του Αιγαίου, [www.ypai.gr/atlas], Υπουργείο Αιγαίου - Πανεπιστήμιο Αθηνών |
| Σύνταξη κειμένου |
Θεοτόκης Θεοδούλου |
| Επιμέλεια κειμένου |
Θεοτόκης Θεοδούλου |
|
|
|
|
|
|
|
