Αλεξάνδρεια Τρωάς
 |
| |
 |
|
|
|
|
Η πόλη Αλεξάνδρεια Τρωάς βρίσκεται στο νοτιοδυτικό άκρο της Τουρκίας, περί τα 27 χλμ. νότια της εισόδου των στενών των Δαρδανελίων. Ιδρύθηκε από τον Αντίγονο τον Μονόφθαλμο, με το όνομα Αντιγόνεια, μεταξύ των ετών 311 και 307 π.Χ., με συνοικισμό επτά πόλεων της περιοχής. Μετά τη μάχη της Ιψού, το 301 π.Χ., ο Λυσίμαχος κέρδισε τον έλεγχο της πόλης και την μετονόμασε σε Αλεξάνδρεια στη Τρωάδα. Μετά το θάνατο του Λυσίμαχου η Αλεξάνδρεια Τρωάς παρέμεινε υπό την εξουσία των Σελευκιδών μέχρι και το 227 π.Χ. Κατόπιν, ακολούθησε μία περίοδος σχεδόν 100 ετών, στη διάρκεια της οποίας υπήρξε ανεξάρτητη πόλη. Το 129 π.Χ. ενσωματώθηκε στην Ρωμαϊκή Επαρχία της Ασίας. Κατά την περίοδο εξουσίας του αυτοκράτορα Οκταβιανού, πιθανόν το έτος 12 π.Χ., η Αλεξάνδρεια Τρωάς έγινε ρωμαϊκή αποικία και της χορηγήθηκε το προνομιακό καθεστώς ius Italicum. Υπό την επίδραση της Ρωμαϊκής Ειρήνης (Pax Romana) άνθησε ο οικονομικός και κοινωνικός βίος της πόλης, ιδίως κατα το πρώτο ήμισυ του 2ου αι. π.Χ. Η ευημερία της πόλης τερματίστηκε μετά τη λεηλασία της από του Γότθους το 262 μ.Χ. Κατά τον 4ο και τον 5ο αιώνα μ.Χ. αναφέρονται τρεις επίσκοποι, καθώς και η επίσκεψη του αυτοκράτορα Ιουλιανού το 451 μ.Χ. (Ricl, 1997: 234 f.). Μετέπειτα δεν υπάρχουν πλέον γραπτές αναφορές για την Αλεξάνδρεια στην Τρωάδα, η οποία πρέπει να εγκαταλείφθηκε το αργότερο τον 7ο αι. μ.Χ.
|
|
|
|
|
Βασικά χαρακτηριστικά |
| Περιοχή |
Αιγαίο Πέλαγος (Τουρκία) |
| Χρήση |
Εμπορικός |
| Περίοδος ακμής (αιώνες) |
1ος μ.Χ. - 3ος μ.Χ. |
| Σωζόμενες κατασκευές |
Ναι |
Γενική περιγραφή |
| Το λιμάνι της Αλεξάνδρειας Τρωάδος αποτελείτο από μία εσωτερική λιμενολεκάνη με έκταση π. 45.000 μ2 και μία εξωτερική με έκταση π. 24.000 μ2. Η εξωτερική λιμενολεκάνη προστατευόταν από δύο κυματοθραύστες, έναν στο βορρά κι έναν στον νότο. Αμφότεροι οι κυματοθραύστες είναι τεχνητές κατασκευές κι αποτελούνται από λιθορριπή ως βάση, την στέψη της οποίας επιστέγαζε επιφάνεια από σκυρόδεμα (νότιος κυματοθραύστης) ή μικτή κατασκευή από σκυρόδεμα και λαξευμένους ογκόλιθους από απολιθωματοφόρο ασβεστόλιθο (shell limestone). Η εσωτερική λιμενολεκάνη εκτείνεται π. 300 μ. από βορρά προς νότο, π. 170 μ. από ανατολή προς δυσμάς στό βόρειο τμήμα της και π . 210 μ. στο νότιο. Η αποβάθρα είχε μήκος 600μ. περίπου. Η είσοδος από την εξωτερική λιμενολεκάνη στην εσωτερική είχε διεύθυνση δυτική-βορειοδυτική και πλάτος 85 μ. περίπου. Η αποβάθρα της πολυγωνικής εσωτερικής λιμενολεκάνης σώζεται μόνον τμηματικά. Στο νοτιοδυτικό τμήμα της υπήρχε λιμενοβραχίονας με τρεις δίοδους για την είσοδο και έξοδο του νερού προς αποφυγή της προσάμμωσης της λιμενολεκάνης. Σποραδικά υπολείμματα στον παράκτιο χώρο αποκαλύπτουν χερσαίες εγκαταστάσεις σχετιζόμενες με το λιμάνι, όπως ένας δρόμος, αψιδωτά κτίρια και ένα υστερορωμαϊκό οχυρωματικό τείχος. |
Τεχνικά χαρακτηριστικά |
| Εποχή κατασκευής (αιώνες) |
1ος π.Χ. - 1ος μ.Χ. |
| Διαμόρφωση λιμένα |
Εξωτερικός Λιμένας, Τεχνητός Λιμένας |
| Μέγεθος λιμενολεκάνης |
24000 - 45000 m2 |
| Είσοδος λιμένα |
ΒΔ |
| Αλλαγή θαλάσσιας στάθμης |
2 m |
| Εξωτερικές λιμενικές κατασκευές |
Κυματοθραύστες, Μώλοι |
| Εσωτερικές λιμενικές κατασκευές |
Λιμενολεκάνες, Προκυμαίες |
| Χερσαίες εγκαταστάσεις |
Λοιπά, Οχύρωσεις |
Λειτουργίες |
| Το ρωμαϊκό λιμάνι της Αλξάνδρειας Τρωάδος εξυπηρετούσε αποκλειστικά εμπορικούς σκοπούς. Η κίνηση εντός των λιμενολεκάνων θα πρέπει να ήταν υψηλή. Αποτελούσε κομβικό σημείο για τη μεταφορά αγαθών και επιβατών στο ΒΔ τμήμα της Μ. Ασίας, καθώς δύο σημαντικές θαλάσσιες οδοί συναντιούνται στην εν λόγω περιοχή. Η πρώτη εκτεινόταν από τον Εύξεινο Πόντο μέσω της Προποντίδας και των Δαρδανελίων στις νότιες ακτές της Μικράς Ασίας κι από εκεί νότια έως τις ακτές της Συροπαλαιστίνης. Η δεύτερη θαλάσσια οδός κατευθυνόταν δυτικά από την Αλεξάνδρεια Τρωάδα πρός την Ελλάδα, είτε κατα μήκος της βόρειας ακτής του Αιγαίου προς τη Θεσσαλονίκη ή νοτιοδυτικά μέσω του Αιγαίου προς την Αθήνα κι από εκεί στη Ρώμη. Τα πλοία που περιμέναν τους ευνοϊκούς νότιους ανέμους, απαραίτητους για να διαπλεύσουν τα Δαρδανέλια με κατεύθυνση την Προποντίδα και τον Εύξεινο Πόντο, ήταν αναγκασμένα να περιμένουν στο λιμάνι· πιθανώς να αγκυροβολούσαν στον εξωτερικό λιμένα για να μην παρεμποδίζουν τις δραστηριότητες φόρτωσης και εκφόρτωσης στον εσωτερκό λιμένα.
Ο τοπικός λίθος marmor Troadense, ένας γκρίζος γρανίτης, λαξευόταν στην ενδοχώρα της Αλεξάνδρειας Τρωάδος σε απόσταση περίπου 10 χλμ. από το λιμάνι. Ο γρανίτης αυτός βρίσκεται σε χρήση σε πολλές περιοχές της Ανατολικής Μεσογείου κι εξαγόταν μέσω του λιμανιού της πόλης σε μακρινούς προορισμούς έως και την Β. Αφρική και την Ιταλική χερσόνησο.
|
Πηγές |
| Αναφορές στην αρχαία γραμματεία |
Corpus Iuris Civilis, Digesta L.15.8 Φιλόστρατος, Βίοι Σοφιστών ΙΙ.1 Πράξεις των Αποστόλων XVI.8-11, XX.5-12 Πλίνιος, Φυσική Ιστορία (Naturalis Historia) V.124 Στράβων, Γεωγραφικά XIII.1.26, XXXIII Ζώσιμος, Νέα Ιστορία II.30.1 |
| Σχετικές έρευνες |
Αρχαιολογικές, Γεωλογικές |
| Ενδεικτική βιβλιογραφία |
Feuser, S., 2009, Der Hafen von Alexandria Troas, Asia Minor Studien 63
Feuser, S., 2011, The Roman Harbour of Alexandria Troas, Turkey, International Journal of Nautical Archaeology 40/2, 256-273
Ricl, M., 1997, The Inscriptions of Alexandria Troas, Inschriften griechischer Städte aus Kleinasien 53 |
| Σύνταξη κειμένου |
Stefan Feuser |
| Επιμέλεια κειμένου |
Ιωάννης Τριανταφυλλίδης - Θεοτόκης Θεοδούλου |
|
|
|
|
|
|
|
