Αιγείρα
 |
| |
 |
|
|
|
Η αρχαία πόλη της Αιγείρας βρισκόταν στο λόφο Παλαιόκαστρο, στη νότια ακτή του Κορινθιακού κόλπου, στα ανατολικά της σημερινής Αιγείρας. Οι ανασκαφές του Αυστριακού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου έδωσαν ενδείξεις χρήσης του χώρου από την Ύστερη Νεολιθική περίοδο. Η πόλη ήταν γνωστή στον Όμηρο με το όνομα Υπηρεσία και η μυκηναϊκή εγκατάσταση του ύστερου 12ου αι. π.Χ. εξελίχθηκε στην πόλη που ήκμασε ιδιαίτερα στην Ελληνιστική και Ρωμαϊκή περίοδο, σύμφωνα με τις αρχαιολογικές μαρτυρίες. Καταστράφηκε στα Ρωμαϊκά χρόνια συνεπεία σεισμού, πιθανόν κατά τον 4ο αι. μ.Χ.
Τα κατάλοιπα του λιμένα της Αιγείρας βρίσκονται στην παραλία του οικισμού Μαύρα Λιθάρια (Δ. Ευρωστίνης), στο μυχό του όρμου που υπόκειται του λόφου με τα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα της αρχαίας πόλης. Τα έργα βρίσκονται εξολοκλήρου στην στεριά εξαιτίας της ανύψωσης, κατά 4 μέτρα, της βόρειας ακτής της Πελοποννήσου. Χρονολογούνται στα Ρωμαϊκά χρόνια λόγω του τρόπου δόμησής τους, αλλά δεν θα μπορούσε να αποκλειστεί η ύπαρξη και παλαιοτέρων κατασκευών, καταχωμένων σε προγενέστερα στρώματα.
|
|
|
|
|
Βασικά χαρακτηριστικά |
| Περιοχή |
Κορινθιακός Κόλπος |
| Χρήση |
Εμπορικός |
| Περίοδος ακμής (αιώνες) |
2ος μ.Χ. - 4ος μ.Χ. |
| Ύπαρξη σύγχρονου λιμένα |
Όχι |
| Σωζόμενες κατασκευές |
Ναι, επιμήκης μώλος (Εικ. 4) και πιθανός δεύτερος, καθώς και κατάλοιπα τμημάτων που έχουν μετατοπιστεί (καταρρεύσει) στη θάλασσα (Εικ. 2). |
Γενική περιγραφή |
Παρά τη διαφορετική μορφολογία της σημερινής ακτής, εφόσον όπως αποδεικνύουν γεωλογικές έρευνες έχει ανυψωθεί κατά 4μ., στην περιοχή όπου σώζονται τα κατάλοιπα του ρωμαϊκού λιμένα της Αιγείρας φαίνεται ότι κάποιες βραχώδεις εξάρσεις εισχωρούσαν στη θάλασσα δημιουργώντας συνθήκες για λιμενικές διαμορφώσεις. Οι κροκαλοπαγείς όγκοι που βρίσκονται στη θάλασσα μπροστά από το χώρο του αρχαίου λιμένα αποτελούν μάλλον τμήματα που αποκολλήθηκαν από επιμήκη μώλο, ο οποίος βαίνει κατά μήκος της παραλίας και διακόπτεται από μικρό αμμώδη όρμο, που θα μπορούσε ενδεχομένως να ταυτιστεί με την είσοδο του λιμένα. Πιθανόν βέβαια οι δύο θεωρούμενοι μώλοι να αποτελούν ένα μόνο βραχίονα και η διαμόρφωση του λιμένα να ήταν διαφορετική.
Η σύσταση του πυθμένα επί του οποίου εδράστηκαν τα έργα ήταν αμμώδης. Οι δε λιμενικές κατασκευές υλοποιήθηκαν με τη χρήση υδραυλικού κονιάματος, κροκαλών και θραυσμάτων πετρωμάτων της περιοχής σε ξύλινα καλούπια, κατά την τεχνική των caissons (εγκιβωτισμοί). |
Τεχνικά χαρακτηριστικά |
| Εποχή κατασκευής (αιώνες) |
2ος μ.Χ. - 3ος μ.Χ.,
Πιθανόν τον 2ο ή 3ο αι. χωρίς αυτό να είναι αρχαιολογικά τεκμηριωμένο. |
| Διαμόρφωση λιμένα |
Τεχνητός Λιμένας |
| Κατεύθυνση κύριου ανέμου |
Β |
| Είσοδος λιμένα |
Λόγω των περιορισμένων ευρημάτων η είσοδος του λιμένα δεν είναι επιβεβαιωμένη. |
| Αλλαγή θαλάσσιας στάθμης |
4 m |
| Εξωτερικές λιμενικές κατασκευές |
Μώλοι, Κυματοθραύστες |
| Σύστημα κατασκευής |
Τα ερείπια του ορατού σήμερα κυματοθραύστη δεικνύουν την συνδυασμένη χρήση λαξευτών ογκολίθων θραυστού υλικού. |
| Νεοτεκτονική ιστορία |
Ανύψωση |
| Νεοτεκτονική ιστορία |
Διάβρωση |
Λειτουργίες |
Η θέση της πόλης στο μέσον περίπου της βόρειας πλευράς της Πελοποννήσου και της νότιας πλευράς του Κορινθιακού κόλπου την εντάσσει στο δίκτυο το λιμένων που συνδέονται με το ναυτικό δρόμο που ένωνε την Κόρινθο και τη βόρεια Πελοπόννησο με τη Δύση. Σ΄ αυτό το πλαίσιο, η κατασκευή ή ανακατασκευή του λιμένα της Αιγείρας στη Ρωμαϊκή περίοδο θα μπορούσε να συσχετιστεί με τη σημασία που δίνεται από τους Ρωμαίους στην Κόρινθο και το λιμάνι του Λεχαίου, το οποίο ανακατασκευάζεται την ίδια περίοδο.
Ταυτόχρονα θα ήταν εύλογο να υποτεθεί ότι ο λιμένας της Αιγείρας αποτελεί την απόληξη ενός δεύτερου ναυτικού δρόμου που τη συνέδεε με τον απέναντι κόλπο της Ιτέας, ο οποίος εξυπηρετούσε το Μαντείο των Δελφών και την ενδοχώρα της Φωκίδας. Από αυτή τη σκοπιά θα φαινόταν επίσης εύλογη η αναζήτηση προγενέστερων, της Ρωμαϊκής περιόδου, λιμενικών εγκαταστάσεων, για την εξυπηρέτηση των αναγκών επικοινωνίας με τη Στερεά Ελλάδα. |
Πηγές |
| Αναφορές στην αρχαία γραμματεία |
Παυσανίας, Ελλάδος Περιήγησις, VII, 26Πολύβιος, Ιστοριών, IV, 57 |
| Σχετικές έρευνες |
Αρχαιολογικές, Γεωλογικές, Σεισμικές |
| Ευρήματα σε μουσεία |
Όχι |
| Ενδεικτική βιβλιογραφία |
Alzinger W. & Μητσοπούλου-Λεόν Β., 1973, "Αιγείρα 1972", AAA 6, 193-200
Alzinger W., 1974, "Ανασκαφαί Αιγείρας", AAA 7, 157-162
Alzinger W., 1976, "Αιγείρα", AAA 9, 162-165
Kershawa S., Guob L., Bragac J., 2005, "A Holocene coral-algal reef at Mavra Litharia, Gulf of Corinth, Greece: structure, history, and applications in relative sea-level change", Marine Geology 215, pp.171-192 [http://hera.ugr.es/doi/15772135.pdf]
Ladstatter G., "Aigeira" in Austrian Archaeological Institute [http://www.oeai.at/eng/ausland/aigeira.html] Feb. 2004
Leake W.M., 1836, Travels in Morea 3, London
Papageorgiou S., Arnold M., Laborel J., Stiros S., 1993, "Seismic uplift of the harbour of ancient Aigeira, Central Greece", IJNA 22.3, 275-281
Stiros, S.C., 1998. "Archaeological Evidence for Unusually Rapid Holocene Uplift Rates in an Active Normal Faulting Terrain: Roman Harbor of Aigeira, Gulf of Corinth, Greece" Geoarchaeology 13.7, 731-741
Verdelis N., 1958, "Chronique des fouilles en 1957", BCH, 726
Walter O., 1919, "Eine archaologische Voruntersuchung in Aigeira", Jahreshefte des Osterreichischen Instituts in Wien, Beiblatt, 6-42
Μίχα Π., 2002, "Το λιμάνι της αρχαίας Αιγείρας", NAVIS II: http://www.rgzm.de/Navis2/Home/FramesE.cfm
Παπαχατζής Ν., 1974, Παυσανίου Ελλάδος Περιήγησις, Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών
Στείρος Σ., 2001, "Το αρχαίο λιμάνι στα Μαύρα Λιθάρια Κορινθίας: Τεχνοδομία, Ιστορία και συμπεράσματα για τα αίτια της παρακμής της αρχαίας Αιγείρας" στο Mitsopoulos V. (ed.), Forchungen in der Peloponnes, Ost. Arch. Institute, Athen |
| Καθεστώς προστασίας |
Κηρυγμένος ενάλιος αρχαιολογικός χώρος με την Υπουργική Απόφαση ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ43/41979/2601/27-6-02 (ΦΕΚ 1014/Β/2-8-2002) |
| Σύνταξη κειμένου |
Θεοτόκης Θεοδούλου |
| Επιμέλεια κειμένου |
Θεοτόκης Θεοδούλου |
|
|
|
|
|
|
|
